Gewürznelken


synonym: Syzygium aromaticum, Nägeli, Eugenia caryophyllus, Gewürznelkenbaum, Nelken
ProdukteGanze und pulverisierte Gewürznelken und das Nelkenöl sind in Apotheken und Drogerien erhältlich. Die Zubereitungen sind auch in einigen Arzneimitteln enthalten, zum Beispiel in einem Gel für zahnende Kinder, in Rheumasalben und Mundwasser.
PflanzeDer Gewürznelkenbaum Syzygium aromaticum aus der Familie der Myrtengewächse (Myrtaceae) ist ein immergrüner Baum, der auf den Molukken in Indonesien heimisch ist und heute auch in vielen tropischen Regionen der Welt angebaut wird. Auf den sogenannten Gewürzinseln ist auch der Muskatbaum zu Hause (Muskatnuss).
Gewürznelkenbaum, zum Vergrössern anklicken. Foto © PharmaWiki
ArzneidrogeDie Arzneidroge sind die Gewürznelken (Caryophylli flos). Sie bestehen aus den ganzen Blütenknospen, die so lange getrocknet wurden, bis sie rötlich braun geworden sind. Das Arzneibuch fordert einen Mindestgehalt an ätherischem Öl.
Gewürznelken, zum Vergrössern anklicken. Foto © PharmaWiki
Aus der Arzneidroge werden traditionelle Zubereitungen hergestellt. Dazu gehören die aromatische Tinktur PH und die Tinctura Opii crocata PH 5.
InhaltsstoffeGewürznelken enthalten ein ätherisches Öl, das als Nelkenöl (Caryophylli floris aetheroleum PhEur) bezeichnet wird. Es liegt als klare, gelbe Flüssigkeit vor, die sich an der Luft braun färbt. Zu den Hauptbestandteilen gehören Eugenol (über 75%), Beta-Caryophyllen sowie Acetyleugenol.
Nelkenöl hat antimikrobielle (antibakterielle, antivirale, antimykotische), antiseptische, entzündungshemmende, antioxidative, spasmolytische und lokalanästhetische Eigenschaften.
AnwendungsgebieteZu den traditionellen Anwendungsgebieten der Zubereitungen gehören:
- Entzündung im Mund- und Rachenraum, Halsschmerzen (Mundwasser)
- Zahnschmerzen (lokale Schmerzstillung)
- Zahnende Kinder (Fertigarzneimittel)
- Verdauungsstörungen (Fertigarzneimittel)
- Rheumatische Beschwerden (Rheumasalben)
Gewürznelkenpulver ist ein typisches Weihnachtsgewürz der Advents- und Weihnachtszeit, das sowohl im Lebkuchengewürz, im Birnbrotgewürz, im Magenbrot als auch im Glühweingewürz enthalten ist.
DosierungGemäss der Gebrauchsinformation. Zur lokalen Anwendung im Mund kann das ätherische Öl auch unverdünnt aufgebracht werden. Vor allem für Kinder werden auch Verdünnungen verwendet. Das Öl wird mithilfe eines Wattestäbchens direkt auf den betroffenen Zahn aufgebracht. Es soll nicht in Kontakt mit der Mundschleimhaut oder der Haut kommen! Wattestäbchen nicht zu stark tränken oder abtropfen lassen.
Kontraindikationen- Überempfindlichkeit
- Säuglinge, Kleinkinder < 2 Jahre (unverdünntes ätherisches Öl)
Die vollständigen Vorsichtsmassnahmen finden sich in der Arzneimittel-Fachinformation (z.B. UK).
InteraktionenArzneimittel-Wechselwirkungen wurden mit Antikoagulantien beschrieben.
Unerwünschte WirkungenZu den möglichen unerwünschten Wirkungen gehören Überempfindlichkeitsreaktionen, Reizungen und Entzündungen. Die Gewürznelken haben einen intensiven Geruch und Geschmack.
Das ätherische Öl soll nicht unverdünnt eingenommen werden, weil dies zu einer Vergiftung führen kann.
Literatur- Arzneimittel-Fachinformation (CH, UK)
- Cortés-Rojas D.F., de Souza C.R., Oliveira W.P. Clove (Syzygium aromaticum): a precious spice. Asian Pac J Trop Biomed, 2014, 4(2), 90-6 Pubmed
- EMA, Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC)
- Europäisches Arzneibuch (PhEur)
- Kommission E Monographie
- Lehr- und Handbücher der Phytotherapie
- WHO-Monographie
Interessenkonflikte: Keine / unabhängig. Der Autor hat keine Beziehungen zu den Herstellern und ist nicht am Verkauf der erwähnten Produkte beteiligt.
Weitere InformationenWirkstoffe: Aucklandiae radicis pulvis (Saussurea costus (Falc.) Lipsch., Radix), Lichenis islandici pulvis (Cetraria islandica (L.) Acharius s.l., Thallus), Azadirachtae indicae fructus pulvis (Azadirachta indica A.Juss., Fructus), Cardamomi fructus pulvis (Elettaria cardamomum (L.) Maton, Fructus), Myrobalani fructus pulvis (Terminalia chebula Retz., Fructus), Pimentae fructus pulvis (Pimenta dioica (L.) Merr., Fructus), [Marmeli fructus pulvis (Aegle marmelos (L.) Corrêa], Fructus), Calcii sulfas hemihydricus, Aquilegiae vulgaris herbae pulvis (Aquilegia vulgaris L., Herba), Liquiritiae radicis pulvis (Glycyrrhiza glabra L. und/oder Glycyrrhiza inflata Bat. und/oder Glycyrrhiza uralensis Fisch., Radix), Plantaginis lanceolatae folii pulvis (Plantago lanceolata L. s.l., Folium), Polygoni avicularis herbae pulvis (Polygonum aviculare L. s.l., Herba), Potentillae aureae herbae pulvis (Potentilla aurea L., Herba), [Caryophylli floris pulvis (Syzygium aromaticum (L.) Merr. & L.M.Perry], Flos), Kaempferiae galangae rhizomatis pulvis (Kaempferia galanga L., Rhizoma), Sidae cordifoliae herbae pulvis (Sida cordifolia L., Herba), Valerianae radicis pulvis (Valeriana officinalis L. s.l., Radix), Lactucae sativae folii pulvis (Lactuca sativa var. capitata L., Folium), Calendulae floris cum calyce pulvis (Calendula officinalis L., Flos cum calyce), Dextrocamphora, Tuberis aconiti pulvis (Aconitum napellus L., Tuber)
Unternehmen: Permamed AG
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Andere Herzmittel
Wirkstoffe: Levomentholum, Thymi aetheroleum (Thymus vulgaris L. ou T. zygis L., Aetheroleum), Limonis aetheroleum (Citrus limon (L.) Burm. f., Aetheroleum), Anisi stellati aetheroleum (Illicium verum Hook. f., Aetheroleum), Citronellae aetheroleum (Cymbopogon winterianus Jowitt., Aetheroleum), Salviae lavandulifoliae aetheroleum (Salvia lavandulifolia Vahl., Aetheroleum), Myristicae fragrantis aetheroleum (Myristica fragrans Houtt., Aetheroleum), Caryophylli aetheroleum (Syzygium aromaticum (L.) Merr. et L.M.Perry, Aetheroleum), Cassiae aetheroleum (Cinnamomum cassia (L.) J.Presl., Aetheroleum), Lavandulae aetheroleum (Lavandula angustifolia Mill., Aetheroleum), Spicae aetheroleum (Lavandula latifolia Medik., Aetheroleum)
Unternehmen: Verfora SA
Abgabekategorie: E
Gruppe / Anwendung: Erkältungsmittel: Antitussiva und Expectoranzien
Wirkstoffe: Methylis salicylas, Levomentholum, Camphora racemica, Pini aetheroleum, Eucalypti aetheroleum, Terebinthinae aetheroleum medicinale, Lavandulae aetheroleum, Rosmarini aetheroleum, Thymi aetheroleum, Citronellae aetheroleum, Salviae aetheroleum, Myristicae fragrantis aetheroleum, Anisi aetheroleum, Caryophylli aetheroleum
Unternehmen: Verfora SA
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Topische Mittel gegen Muskel- und Gelenkschmerzen
Wirkstoffe: Methylis salicylas, Levomentholum, Camphora racemica, Anisi aetheroleum, Caryophylli aetheroleum, Lavandulae aetheroleum, Citronellae aetheroleum, Myristicae fragrantis aetheroleum, Salviae aetheroleum, Thymi aetheroleum, Eucalypti aetheroleum, Terebinthinae aetheroleum medicinale, Pini silvestris aetheroleum, Rosmarini aetheroleum
Unternehmen: Verfora SA
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Topische Mittel gegen Muskel- und Gelenkschmerzen
Wirkstoffe: Levomentholum, Caryophylli floris aetheroleum, Cinnamomi cassiae aetheroleum, Spicae aetheroleum, Lavandulae aetheroleum, Myristicae fragrantis aetheroleum, Salviae lavandulifoliae aetheroleum, Citronellae aetheroleum, Anisi stellati aetheroleum, Limonis aetheroleum, Thymi aetheroleum, Melissae spiritus
Unternehmen: Verfora SA
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Erkältungsmittel: Antitussiva und Expectoranzien
Wirkstoffe: Levomentholum, Thymi aetheroleum, Limonis aetheroleum, Anisi aetheroleum, Citronellae aetheroleum, Salviae aetheroleum, Myristicae fragrantis aetheroleum, Caryophylli aetheroleum, Cassiae aetheroleum, Lavandulae aetheroleum, Spicae aetheroleum
Unternehmen: Verfora SA
Abgabekategorie: E
Gruppe / Anwendung: Erkältungsmittel
Wirkstoffe: Levomentholum, Dextrocamphora, Menthae piperitae aetheroleum, Eucalypti aetheroleum, Caryophylli aetheroleum, Cinnamomi aetheroleum
Unternehmen: Panax Import F. Ruckstuhl & Co.
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Topische Mittel gegen Muskel- und Gelenkschmerzen
Wirkstoffe: Levomentholum, Dextrocamphora, Menthae piperitae aetheroleum, Eucalypti aetheroleum, Caryophylli aetheroleum, Cinnamomi aetheroleum
Unternehmen: Panax Import F. Ruckstuhl & Co.
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Topische Mittel gegen Muskel- und Gelenkschmerzen
Wirkstoffe: Laurocerasi aqua normata, Melissae spiritus compositus, Angelicae radix, Cinnamomi cortex, Caryophylli flos, Coriandri fructus, Limonis aetheroleum, Melissae folium recens, Myristicae semen
Unternehmen: Weleda AG
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung:
Wirkstoffe: Menthae piperitae aetheroleum, Matricariae aetheroleum, Salviae lavandulifoliae aetheroleum, Caryophylli aetheroleum, Propolis tinctura
Unternehmen: Verfora SA
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Stomatologika
Wirkstoffe: Aucklandiae radicis pulvis (Saussurea costus (Falc.) Lipsch., Radix), Lichenis islandici pulvis (Cetraria islandica (L.) Acharius s.l., Thallus), Azadirachtae indicae fructus pulvis (Azadirachta indica A.Juss., Fructus), Cardamomi fructus pulvis (Elettaria cardamomum (L.) Maton, Fructus), Myrobalani fructus pulvis (Terminalia chebula Retz., Fructus), Pimentae fructus pulvis (Pimenta dioica (L.) Merr., Fructus), [Marmeli fructus pulvis (Aegle marmelos (L.) Corrêa], Fructus), Calcii sulfas hemihydricus, Aquilegiae vulgaris herbae pulvis (Aquilegia vulgaris L., Herba), Liquiritiae radicis pulvis (Glycyrrhiza glabra L. und/oder Glycyrrhiza inflata Bat. und/oder Glycyrrhiza uralensis Fisch., Radix), Plantaginis lanceolatae folii pulvis (Plantago lanceolata L. s.l., Folium), Polygoni avicularis herbae pulvis (Polygonum aviculare L. s.l., Herba), Potentillae aureae herbae pulvis (Potentilla aurea L., Herba), [Caryophylli floris pulvis (Syzygium aromaticum (L.) Merr. & L.M.Perry], Flos), Kaempferiae galangae rhizomatis pulvis (Kaempferia galanga L., Rhizoma), Sidae cordifoliae herbae pulvis (Sida cordifolia L., Herba), Valerianae radicis pulvis (Valeriana officinalis L. s.l., Radix), Lactucae sativae folii pulvis (Lactuca sativa var. capitata L., Folium), Calendulae floris cum calyce pulvis (Calendula officinalis L., Flos cum calyce), Dextrocamphora, Tuberis aconiti pulvis (Aconitum napellus L., Tuber)
Unternehmen: PADMA AG
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Andere Herzmittel
Wirkstoffe: Aucklandiae radicis pulvis (Saussurea costus (Falc.) Lipsch., Radix), Lichenis islandici pulvis (Cetraria islandica (L.) Acharius s.l., Thallus), Azadirachtae indicae fructus pulvis (Azadirachta indica A.Juss., Fructus), Cardamomi fructus pulvis (Elettaria cardamomum (L.) Maton, Fructus), Myrobalani fructus pulvis (Terminalia chebula Retz., Fructus), Pimentae fructus pulvis (Pimenta dioica (L.) Merr., Fructus), [Marmeli fructus pulvis (Aegle marmelos (L.) Corrêa], Fructus), Calcii sulfas hemihydricus, Aquilegiae vulgaris herbae pulvis (Aquilegia vulgaris L., Herba), Liquiritiae radicis pulvis (Glycyrrhiza glabra L. und/oder Glycyrrhiza inflata Bat. und/oder Glycyrrhiza uralensis Fisch., Radix), Plantaginis lanceolatae folii pulvis (Plantago lanceolata L. s.l., Folium), Polygoni avicularis herbae pulvis (Polygonum aviculare L. s.l., Herba), Potentillae aureae herbae pulvis (Potentilla aurea L., Herba), [Caryophylli floris pulvis (Syzygium aromaticum (L.) Merr. & L.M.Perry], Flos), Kaempferiae galangae rhizomatis pulvis (Kaempferia galanga L., Rhizoma), Sidae cordifoliae herbae pulvis (Sida cordifolia L., Herba), Valerianae radicis pulvis (Valeriana officinalis L. s.l., Radix), Lactucae sativae folii pulvis (Lactuca sativa var. capitata L., Folium), Calendulae floris cum calyce pulvis (Calendula officinalis L., Flos cum calyce), Dextrocamphora, Tuberis aconiti pulvis (Aconitum napellus L., Tuber)
Unternehmen: PADMA AG
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Andere Herzmittel
Wirkstoffe: Urticae radix, Menthae piperitae folium, Zingiberis rhizoma, Caryophylli flos, Cinnamomi cortex
Unternehmen: Sidroga AG
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Mittel zur Behandlung der Prostatavergrösserung
Wirkstoffe: Echinaceae angustifoliae herbae cum radice recentis extractum ethanolicum liquidum, Echinaceae purpureae herbae cum radice recentis extractum ethanolicum liquidum, Menthae piperitae aetheroleum, Thymi aetheroleum, Caryophylli aetheroleum, Cinnamomi folii aetheroleum, Lavandulae aetheroleum, Rosmarini aetheroleum, Juniperi aetheroleum, Saturejae montanae aetheroleum, Matricariae aetheroleum
Unternehmen: Spagyros AG
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Pharyngologika - Rachenmittel
Wirkstoffe: Dextrocamphora, Levomentholum, Menthae arvensis aetheroleum partim mentholum depletum, Caryophylli floris aetheroleum, Cinnamomi cassiae aetheroleum, Cajeputi aetheroleum
Unternehmen: Doetsch Grether AG
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Topische Mittel gegen Muskel- und Gelenkschmerzen
Wirkstoffe: Dextrocamphora, Menthae arvensis aetheroleum partim mentholum depletum, Cajeputi aetheroleum, Levomentholum, Caryophylli floris aetheroleum
Unternehmen: Doetsch Grether AG
Abgabekategorie: D
Gruppe / Anwendung: Topische Mittel gegen Muskel- und Gelenkschmerzen